- سبد خرید شما خالی است.
کلاه ایمنی: (Head Protection)
۰ دیدگاهبدون شک یکی از بخشهای بحرانی انسان در برابر حوادث چه شغلی و چه غیر شغلی، ناحیه سر میباشد زیرا این ناحیه محل قرارگیری بسیاری از اندامها و اعضاء حیاتی انسان نظیر سیستم عصبی مرکزی است که وارد شدن کوچکترین ضربه به آن ناحیه میتواند باعث مرگ فرد و یا جراحات وآسیبهای شدید و دائمیبشود. براساس نتایج یک مطالعه به ازای هر حادثه برای سر به طور متوسط سه هفته اتلاف روز کاری ایجاد میشود.
به طور کلی خطرات عمدهای که ناحیه سر را در محیطهای شغلی تهدید مینماید شامل موارد زیر میباشد:
– برخورد اشیاء سقوط کرده و پرت شده (اصلیترین خطر)
– برخورد سر با اشیاء ثابت بویژه در فضاهای محدود ومحصور
– تماس ناحیه سر با خطوط انتقال برقدار و تجهیزات الکتریکی
– گیر کردن موی سر در بین بخشهای متحرک ماشین آلات
– خطر پاشیدن مایعات خورنده و سوزاننده شیمیایی
– آتش گرفتن موی سر به علل مختلف مثل پاشیدن گدازه – ریزش موی سر در مواد غذایی و اتاقهای تمیز مثل اتاق مونتاژ قطعات حساس و دقیق
مشاغلی که در آنها از کلاه ایمنی ضروری است، عبارتند از: کارهای مختلف ساختمانی، تأسیسات، انبارها، باراندازها، معادن روباز و زیرزمینی و کلیه کارگاههای صنعتی که خطر سقوط اجسام در آنها وجود دارد.
کلاههای ایمنی برای آنکه بتوانند اثرات سوء ناشی از ضربههای وارده به سر را به حداقل مقدار کاهش دهند بایستی دارای خصوصیات زیر باشند:
الف) فشار وارده به جمجمه را از طریق توزیع نیروی وارده در حداکثر سطح ممکن محدود نمایند که این امر از طریق طراحی شکلهای خاصی برای کلاه امکان پذیر میباشد علاوه بر این پوسته سخت کلاه وظیفه دارد که سر را از ضربات وارده در اثر برخورد اشیاء واجسام با آن و بالعکس محافظت نماید و به همین دلیل جنس پوسته حفاظ بایستی از مواد ضد آتش انتخاب شود و مقاومت کافی را در برابر سوراخ شدن، شکستگی و تغییر شکل یافتن داشته باشد.
ب) از طریق شکل کروی و سطح صاف خود بتواند با تغییر جهت و بر گرداندن اشیایی که بر روی آن سقوط میکنند میزان نیروهای وارده را تقلیل دهد.
ج) قادر باشد که بخش عمدهای از انرژی وارده به آن را قبل از رسیدن به ناحیه سر و گردن جذب و مستهلک سازد که این امر از طریق بندها وتسمههای درونی آن (یراق کلاه) که به طور محکم به پوسته متصل شده و پوسته خارجی را از سر نگه میدارد امکان پذیر شود.
– اجزای تشکیل دهنده کلاه ایمنی:
الف) کلاه یا سرپوش (Cap):
یک جسم صلب و سخت به شکل تقریباً نیم کره که با هماهنگی قسمتهای داخلی خود سر را در برابر ضربات مکانیکی و الکتریکی و همچنین بعضی از شرایط نامساعد محیطی محافظت میکند.
ب) پوسته (Shell):
بخش خارجی کلاه بدون ضمائم داخلی آن را پوسته مینامند که وظیفه اصلی آن مقاومت در برابر نیروهای وارده خارجی بر آن است.
ج) لبه (Brim):
بر آمدگیهای دورادور کلاهای ایمنی در اندازههای مختلف که وظیفه آن تأمین حفاظت برای ناحیه صورت، گردن و شانه میباشد.
د) سوسپاسیون (Suspension):
نوارها و بندها و تسمههای داخلی کلاه که پوسته را بدون ایجاد تماس بین آن و سر روی سر نگه داشته و وظیفه اصلی آن جذب و مستهلک نمودن نیروهای وارده از طریق پوسته کلاه میباشد.
ه) بند تاج (Crown strap):
به بخشی از نوارها و بندهای داخلی گفته میشود که به صورت متقاطع در تماس با بخش فوقانی سر قرار میگیرد.
و) پیشانی بند (Heat band):
قسمتی از سوسپانسیون کلاه ایمنی است که بر روی قسمت جلویی سر قرار گرفته و هماهنگ با سایر نوارها و بندهای داخلی پوسته را جدا از سر نگه میدارد.
ز) بند چانه(Chin strap):
بندی قابل تنظیم که به طور محکم به پوسته کلاه متصل بوده و برای فیکس کردن کلاه و جلوگیری از افتادن آن در هنگام حرکتهای سر به کار میرود.
ح) نوار پشت گردن (Hope strap):
یک تسمه قابل تنظیم در قسمت پشتی کلاه که از آن برای تغییر محیط سوسپانسیون کلاه و در نتیجه متناسب کردن آن با فرد استفاده کننده استفاده میشود. تسمه یاد شده بایستی طوری بر روی کلاه نصب شود که امکان تنظیم آن بدون برداشتن کلاه از روی سر عملی باشد.
ط) آستری زمستانی(Winter liner):
پوشش اضافی که بر روی سوسپانسیون کلاه نصب شده و وظیفه آن گرم نگه داشتن ناحیه سر، گردن و گوشها در محیطهای سرد و یا در فصول سرد سال است. جنس مواد تشکیل دهنده آستری با توجه به شرایط محیطی متفاوت بوده ولی معمولاً از پارچههای پشم دار مقاوم در برابر نفوذ آب بافته میشود. آستری کلاههای ایمنی بایستی از جنس مواد غیر قابل اشتعال تهیه شود.
ی) نوار عرق گیر(Sweat band):
یک قسمت از نوارهای داخلی کلاه میباشد که در ناحیه پیشانی بند کلاه ایمنی قرار گرفته و امکان جذب عرقهای ایجاد شده را فراهم میآورد. نوارهای عرق گیر بایستی قابل شستشو و قابل تعویض باشد.
هر کلاه ایمنی باید در قسمت داخلی پوسته محافظ، محتوی برچسبی باشد که اطلاعاتی در خصوص نام تولید کننده، طراح و نوع کلاس در آن درج شده باشد.
🔰اجزای تشکیل دهنده کلاه ایمنی
۱⃣پوسته خارجی
۲⃣کلاه یا سرپوش
۳⃣لبه جلو
۴⃣عامل تعلیق ساز
۵⃣پیشانی بند
۶⃣چانه بند
۷⃣نوار پشت گردن
۸⃣نوار عرق گیر
توجه:تاریخ درج شده روی کلاه_ایمنی تاریخ تولید کلاه می باشد نه تاریخ انقضا.
طبق استاندارد ISO3873 کلاهی مطلوب است که ضمن داشتن استحکام کافی، سبک و راحت باشد، استانداردهای لازم در ساخت آن رعایت شود، سر به راحتی در آن جای گیرد و بتواند از سر در مقابل حوادث و خطر سقوط و ضربه اجسام محافظت کند. در کارگاههایی که افراد به طور منظم از کلاه ایمنی استفاده نمیکنند یا برای مراجعان و ملاقات کنندگان کلاههای عمومی وجود دارد، باید این نوع کلاهها از نظر بهداشتی دائماً ضد عفونی و نوارهای داخلی آن تعویض شوند. برای ضد عفونی کردن کلاههای ایمنی از محلول ۵ در صد فرمالین یا محلول سدیم هیپوکلرات استفاده کنید. همچنین از کلاه ضربه دیده هرگز استفاده نکنید حتی اگر ضربه موجب شکستگی آن هم نشده باشد.
کلاه ایمنی باید به نحوی بر سر گذارده شود که نوار تنظیم آن در پشت سر قرار گیرد بدون آن که بر سر فشار آورد. نوارهای نگهدارنده که درون کلاه و روی سر قرار دارند فاصلهای بین سطوح فوقانی و دیواره داخلی سقف کلاه به وجود میآورند که این فضا به نام فضای حافظ نامیده و با ابر فشرده و در زمستان با پوشش زمستانه پر میشود.
علاوه بر محیط های کاری در جاهای دیگری نیز استفاده از کلاه ضروری است مثلاً استفاده از کلاه ایمنی برای موتور سواران و دوچرخه سواران شرط اول شرکت در ترافیک است و همچنین انجام بسیاری از ورزشها مانند: اسکی، اسب سواری، شمشیر بازی بدون استفاده از کلاه ایمن نیست.
وجود رشتههای شغلی متفاوت و خطرات منحصر به فرد این مشاغل باعث ایجاد تنوع در ساخت انواع کلاههای ایمنی شده است به عنوان مثال کلاهی که تعمیرکاران اتومبیل سر میگذارند با کلاه ایمنی معدن کاران و یا کارکنان بخش ساختمان متفاوت است و هر یک ویژگی خاص خود را دارد با این مقدمه به سراغ انواع کلاههای ایمنی میرویم.
انواع کلاههای ایمنی:
– کلاهخودها – هودها – کلاههای ضربه گیر – کلاههای نرم – سربندها و موبندها
۱-کلاهخودها (Helmets):
گستره وسیعی از کلاهخودها یا کلاههای ایمنی با جنس سخت و صلب وجود دارند. هلمتها از نظر مواد تشکیل دهنده و شکل با همدیگر متفاوت بوده و بعضی از آنها علاوه بر حفاظت سر از ناحیه چشم و سیستم شنوایی کاربران نیز محافظت مینماید.
بر اساس انستیتو ملی استانداردهای آمریکا هلمت ها بر حسب لبه آنها به دو دسته کلاه های ایمنی با لبه دورادور در اطراف کلاه (که پهنای لبه برابر ۱۱.۴ اینچ میباشد) نوع I یا Hard hat، و کلاههای ایمنی که تنها دارای یک لبه در بخش جلویی میباشند یا نوع II یا Hard cap تقسیم بندی میشوند.
میزان نفوذ اشیاء در پوسته خارجی کلاه، به شکل کلاه، جنس مواد تشکیل دهنده و ضخامت پوسته بستگی دارد پوسته بعضی از انواع کلاه های ایمنی خاصیت عایق بسیار بالایی در برابر جریانهای الکتریسیته داشته و کارگران را در برابر برق گرفتگیهای احتمالی نیز محافظت میکند جنس هلمتها همچنین تعیین کننده وزن کلاه، اشتعال پذیری آن و نفوذ ناپذیری آنها در برابر آب میباشد.
ب
نوع دیگری از هلمتها، هلمتهای آتشنشانهاست که از جنس مواد بسیار مقاوم و غیر قابل احتراق ساخته شده و برای حفاظت ناحیه گردن آتش نشانان ساخته شده و دارای لبه بلندی در این قسمت میباشد. نوارها و بندهای نگه دارنده کلاهخودها که در قسمت داخلی آن قرار دارند بایستی به میزان ۱.۲۵ اینچ از پوسته خارجی فاصله داشته باشند. به منظور خنک نگه داشتن درون هلمتها و یا بنابه دلایل بهداشتی بعضی از سازندگان منافذی را نیز در روی کلاه طراحی میکنند که لازم است در استفاده از این نوع کلاه ها در محیطهایی که خطر برق گرفتگی یا نفوذ مواد شیمیایی خطرناک وجود دارد، احتیاطهای لازم به عمل آید.
لازم به ذکر است کلاهای ایمنی در کلاس های مختلفی نیز میتوانند تقسیم بندی شوند مثل استاندارد ۱۹۸۶, ANSI z89.1 که شامل ۱- هلمت با لبه کامل ۲- هلمت بدون لبه و با لبه جلویی
و استاندارد ۱۹۹۷, ANSI z89.1 که شامل کلاس AG (عمومی)، کلاس E (الکتریکی) و کلاس C (رسانا).
۲- هودها (Hoods):
وظیفه هودها محافظت از ناحیه سر، صورت و گردن در برابر خطرات حرارت، شعله، جرقه، فلزات مذاب، مایعات، گرد و غبارها، مواد شیمیایی و خطرات مشابه میباشد. ماهیت و شدت خطرات موجود میزان محافظت لازم و جنس مناسب هود را تعیین میکند.
۳- کلاههای ضربهگیر(Bump caps):
این نوع کلاههای ایمنی که از نظر وزن سبکتر از هلمتها میباشند کاربران را در مقابل برخورد سر با اشیاء محافظت مینمایند ولی قادر به تأمین حفاظت در برابر اشیاء سقوط کننده نمیباشند و به همین دلیل نمیتوانند به عنوان جایگزینی برای هلمتها به شمار روند. بعضی از مدلهای کلاهای ضربهگیر از ناحیه چشمهای کاربران نیز محافظت میکند.
۴- کلاههای نرم (Soft Caps):
این کلاهها کارگران را در برابر خطرات ناشی از جرقه، شعلههای باز، گرما، گرد و غبار و پاشش فلزات مذاب محافظت مینماید. کلاههای نرم از مواد مقاوم در برابر آتش ساخته میشوند.
۵- سربندها و موبندها:
وسایل حفاظت فردی این دسته شامل کلاههایی از جنس کاغذ، پارچه و یا مواد مشابهاند که از افتادن موی سر به درون مواد غذایی یا سیستمهای حساس جلوگیری میکنند. این تجهیزات همچنین از گیر کردن موی سر در بین اجزای متحرک ماشین آلات پیشگیری مینماید.
برای آگاهی بیشتر در مورد هلمتها و استانداردهای این گروه میتوانید به استاندارد ۱۹۷۷-ISO 3873 (سازمان جهانی استاندارد) و همچنین برای تعیین ویژگیهای کلاههای ایمنی صنعتی نوع سبک (در مورد استفاده آنها در استخراج معادن، کشتی سازی، امور مهندسی، ومشاغل مشابهی که در آنها خطر وارد آمدن جراحاتی درنتیجه سقوط اشیاء وجود دارد، میباشد) ونوع سنگین کار (در مورد استفاده در معدن کاری، ساختمانهای فلزی و نفت و … که با کلاههایی با درجه حفاظتی بیش از کلاهای سبک کار نیاز دارند، میباشد) میتوانید به استانداردهای مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران در رابطه با تجهیزات حفاظت فردی سر رجوع کنید.
نکات مهم استاندارد ISO 3873 در مورد هلمتها:
۱- هلمتهایی که دارای برآمدگی در قسمت داخلی پوسته میباشند نباید مورد استفاده قرار بگیرند زیرا در صورتی که این نوع هلمتها مورد ضربات جانبی قرار بگیرند ممکن است به جراحات وخیم در کاربران بیانجامد.
۲- هلمتهای ساخته شده از پلی اتیلن، پروپیلن یا ABS توان مکانیکی خود را در بعضی شرایط آب و هوایی از دست میدهد (گرما، سرما و بویژه نور خورشید) در صورتی که این نوع هلمتها در هوای باز استفاده شوند بایستی به طور نظامند حداقل هر سه سال یک بار جایگزین شوند. در مناطقی که تابش نور خورشید شدیدتر است توصیه میشود که از هلمتهایی با جنس پلی استر، پلی کربنات یا پلی کربنات فایبرگلاس استفاده شود.
۳- در هر مرحله استفاده از هلمتها در صورتی که علائم پوسیدگی، ترک خوردگی، شکستگی و غیره مشاهده شود بایستی هلمتها جایگزین شوند.
۴- هلمتهای ساخته شده از آلیاژهای سبک یا آنهایی که فقط در بخش جلویی لبه دارند.در محیط هایی که خطر پاشش فلزات مذاب وجود دارد نباید مورد استفاده قرار گیرد. برای چنین شرایطی از هلمتهای ساخته شده از مواد ترموپلاستیک استفاده شود. این کلاهها بایستی فاقد هر گونه قسمت فلزی بوده و فاقد منافذ تهویه باشند.
۵- هلمت افرادی که در ارتفاع کار میکنند به ویژه کارگران صنایع ساختمانی لازم است که دارای نوار چانه بند مناسب باشند و پهنای این نوار کمتراز ۲۰ میلی متر نباشد.
۶- هلمتهای ساخته شده از پلی اتیلن برای کار در محیطهای گرم نشده و در چنین شرایطی هلمتهای پلی کربناته، پلی کربنات فایبرگلاس یا پلی استر- فایبرگلاس ارجحیت دارند.
۷- وزن کلاههای ایمنی نبایستی از ۴۰۰ گرم تجاوز کند.
حال به مرحله انتخاب کلاههای ایمنی میرسیم بایستی علاوه برموارد گفته شده در مورد ویژگیهای کلاههای ایمنی، راحتی کاربران را نیز مد نظر قرار دهید تا استفاده از کلاهههای ایمنی برای کاربران طاقت فرسا نباشد.
لازم به ذکر است که تهیه کلاهههای ایمنی مناسب تنها بخش اول یک برنامه مؤثر پیشگیری محسوب میشود و به منظور موفقیت برنامه یاد شده لازم است که کاربران به طور دوره ای طی آموزشهای لازم در زمینه نگهداری و استفاده از کلاهههای ایمنی قرار بگیرند.
استاندارد ANSI Z89.1 کلاههای_ایمنی را در دو نوع Type I و Type II و سه کلاس C , E و G تقسیم نموده است:
کلاه_ایمنی Type I: کلاه های ایمنی مرسوم که محافظت در برابر ضربه در بخش فوقانی کلاه تامین می شود.
کلاه_ایمنی Type II: کلاه های ایمنی با طراحی جدید که علاوه بر حفاظت در برابر ضربه در بخش فوقانی، در جلو، عقب و کناره ها نیز حفاظت لازم در برابر ضربه را فراهم می نمایند.
هر دو نوع کلاه های ایمنی در سه دسته زیر طبقه بندی می شوند:
۱-کلاس C : این کلاه ها برای محافظت سر در برابر ضربات سبک و به ویژه بر خورد سر با اشیا ثابت طراحی و ساخته شده اند.
۲-کلاس E : حفاظت در برابر ولتاژ های بالا : در این کلاس ، میزان نشت جریان در طول یک دقیقه تماس با ولتاژ ۲۰۰۰۰ ولت متناوب و فرکانس ۶۰ هرتز ، بیش از ۹میلی آمپر نمی باشد.
۳-کلاس G : حفاظت در برابر ولتاژ پایین : در این کلاس ، میزان نشت جریان در طول یک دقیقه تماس کلاه با ولتاژ ۲۲۰۰ ولت متناوب و فرکانس ۶۰ هرتز ، بیش از ۳میلی آمپر نیست.
استاندارد رنگ بندی کلاه های ایمنی چیست؟
✅مطابق با ANSI و OSHA استاندارد و الزامی برای رنگ بندی کلاه های ایمنی وجود ندارد . با این حال بصورت یک قانون نانوشته برای کلاه های ایمنی رنگ بندی تعریف شده است که میتوان از آن پیروی نمود. به این ترتیب این رنگ بندی میتواند به شرح زیر باشد:
سفید:سرپرستان، سوپروایزرها، مدیران
آبی: برق کاران و تکنسین ها
قرمز: آتش نشانان
سبز: افسران ایمنی و HSE
طوسی: بازدیدکننده ها و مهمانان
زرد: کارگران و اپراتورها
قهوه ای : جوشکاران و افرادی که با عملیات و فرایندهای گرم و با حرارت بالا سر و کار دارند.
سوالات_متداول
-طول عمر کلاه_ایمنی چقدر است؟
در استاندارد ANSI و OSHA هیچ طول عمر مشخصی برای کلاه های ایمنی تعریف نشده است و هیچ تاریخ انقضای استانداردی برای کلاه های ایمنی وجود ندارد.
طول عمرکلاه_ایمنی کاملا به شرایط استفاده از کلاه بستگی دارد و بعنوان یک راهنمای کلی اکثر سازندگان کلاه های ایمنی توصیه می کنند که :
-در شرایط معمولی هر ۵ سال یکبار کلاه تعویض گردد.
-تحت شرایط سخت ( در دماهای بسیار بالا، زیر نور خورشید و یا در مواجهه با مواد شیمیایی) هر ۲ سال یکبار کلاه تعویض گردد.
-در صورت مشاهده هر نوع ترک، آسیب و یا ضربه به کلاه، کلاه باید فورا تعویض گردد.
-تحت هر شرایطی توصیه میشود یراق آلات کلاه هر ۱۲ ماه یکبار تعویض گردد.
‼️نکته مهم: تاریخ درج شده روی کلاه تاریخ تولید کلاه بوده و زمان تعویض نیز از همین تاریخ محاسبه می گردد ( حتی در صورت استفاده نکردن و انبار کردن کلاه) . زیرا مواد بکار رفته در پوسته کلاه در اثر زمان خواص ضربه گیری خود را از دست میدهند.
جنس پوسته کلاههای_ایمنی
-جنس ABS: مهمترین ویژگی مکانیکی ABS مقاومت آن به ضربه می باشد.بطور کلی ویژگی های مفید و قابل استفاده ای در محدوده دمایی -۴۰ تا ۱۰۰ درجه سانتیگراد دارد.
-پلی اتیلن با چگالی بالا (HDPE): سخت تر و مقاوم تر بوده و در برابر دمای ۱۲۰ درجه سانتیگراد برای مصرف کوتاه مدت و ۱۱۰ درجه سانتیگراد برای مصارف طولانی تر و مداوم مناسب می باشد.
-پلی کربنات: مقاومت بالایی در برابر حرارت و ضربه دارد اما مقاومت آن در برابر خش کمتر است. از کلاه های با جنس پلی کربنات میتوان تا دمای ۱۳۵ درجه سانتیگراد هم به مدت کوتاه استفاده کرد.
-فایبرگلاس: مقاومت بالا در برابر حرارت با نقطه ذوب حدود ۲۰۰۰ درجه سانتیگراد
-آلومینیوم: کلاه های کلاس C که اصلا عایق برق نبوده و فقط جهت محافظت در برابر ضربات سبک استفاده میشوند از جنس آلومینیوم هستند.
تست هایی که مطابق با استاندارد EN 397 روی کلاه_های_ایمنی انجام می شود به شرح زیر می باشد:
۱- تست جذب ضربه (Shock Absorption)
-شرایط تست :
🔹ارتفاع : یک متر
🔹حداکثر نیروی مجاز: ۵ کیلوگرم بر نیوتن
🔹انرژی انتقال یافته در طول تست: ۴۹ ژول
🔹وزن وارد شده : ۵کیلوگرم
۲-تست نفوذپذیری (Penetration)
-شرایط تست:
🔹ارتفاع: یک متر
🔹انرژی انتقال یافته: ۲۹ ژول
🔹وزن وارد شده: ۳ کیلوگرم
۳- آزمون اشتعال پذیری
-علامتگذاری کلاه های ایمنی براساس EN 397:
👈شماره استاندارد
👈مشخصات کارخانه سازنده
👈مدل کلاه
👈محدوده سایز کلاه براساس سانتیمتر
👈سال و ماه تولید #کلاه_ایمنی
👈جنس کلاه
-علاوه بر موارد فوق تولید کنندگان کلاه های ایمنی بصورت اختیاری میتوانند علائم زیر را نیز روی کلاه درج نمایند:
👈علامت -۲۰/-۳۰ درجه سانتیگراد نمایانگر تست کلاه در برابر دمای بسیار پایین
👈علامت +۱۵۰ درجه سانتیگراد نمایانگر تست کلاه در برابر دمای بسیار بالا
👈علامت ۴۴۰V AC نمایانگر تست کلاه جهت حفاظت در برابر برق
👈علامت LD مخفف Lateral deformation نمایانگر حفاظت کلاه در برابر فشارهای جانبی
👈علامت MM مخفف Molten Metal نمایانگر مقاومت در برابر پاشش مواد مذاب
استانداردهای تجهیزات حفاظت سر و گردن بطور کلی به شرح زیر می باشد:
-استاندارد ANSI Z89.1:2014: الزامات استاندارد ملی امریکا برای کلاه های حفاظتی
-استاندارد CSA Z94.1-2005: استاندارد کانادا برای کلاه های حفاظتی صنعتی
-استاندارد EN397:2012: کلاه های ایمنی صنعتی
-استاندارد EN443:2008: کلاه های حفاظتی برای آتش نشانان
-استاندارد EN812:2012: الزامات برای bump caps های صنعتی
-استاندارد EN14052:2005: کلاه های صنعتی با عملکرد بالا
-استاندارد EN50365:2002: کلاه های عایق برق برای تاسیسات ولتاژ پایین
-استاندارد EN13087 part 1-10: روش های تست کلاه های صنعتی